ทองคำที่เราเห็นสีเหลืองทองอร่าม อีกทั้งยังถูกนำไปใช้ในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ไม่ได้มาจากธรรมชาติเป็นก้อนบริสุทธิ์ แต่ต้องผ่านกระบวนการ ‘สกัดทอง’ ที่ซับซ้อน ซึ่งต้องใช้ทั้งความรู้และความสามารถเฉพาะทาง ถ้าอยากรู้ว่ากว่าจะเป็นทองคำที่สวยงามล้ำค่านั้นมีที่มาอย่างไร วันนี้เราจะพาคุณไปรู้จักกับวิธีการสกัดทองคำกันว่ามีกี่วิธี และพาไปดูขั้นตอนการสกัดทองคำของเหมืองทองอัคราที่ผสานเทคโนโลยีและนวัตกรรมต่าง ๆ ที่ได้มาตรฐานระดับสากล

จุดเริ่มต้นการสกัดทองคำ เปลี่ยนหินให้เป็นทองล้ำค่า ต้องผ่านวิธีการอย่างไรบ้าง ? 

กว่าจะได้ทองคำมาสักหนึ่งบาท หรือสักสลึงนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะทองคำในธรรมชาติมักปะปนอยู่กับแร่ธาตุอื่น ๆ ในปริมาณน้อยนิด อีกทั้งต้องอาศัยกระบวนการ “สกัด” ที่ต้องใช้ความเข้าใจและความเชี่ยวชาญเพื่อแยกทองคำออกมา ซึ่งจะแบ่งเป็น 2 ขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้ 

1. การสกัดทองคำออกจากสินแร่ 

ขั้นตอนนี้เป็นหัวใจสำคัญของการสกัดทองคำ เพราะเป็นการแยกแร่ทองคำออกจากสินแร่ ในอดีตเคยมีการใช้ปรอทในการสกัดทองคำ แต่ปัจจุบันได้เลิกใช้วิธีนี้แล้วเพราะปรอทเป็นโลหะหนัก ซึ่งเป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพที่สามารถสะสมในห่วงโซ่อาหารและก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรงได้ โดยปัจจุบันวิธีสกัดทองคำที่นิยมและเป็นมาตรฐานสากลคือ Cyanidation หรือการสกัดทองด้วยสารละลายไซยาไนด์ ซึ่งเป็นวิธีที่เหมืองอัคราเลือกใช้เช่นกัน

หลายคนอาจเกิดความกังวลเมื่อได้ยินคำว่า ‘ไซยาไนด์‘ แต่ที่จริงแล้วไซยาไนด์ที่ใช้ในการสกัดทองคำเป็นสารละลายเจือจางและใช้ในระบบปิด มีการควบคุมปริมาณและการใช้งานอย่างเข้มงวด ที่สำคัญไซยาไนด์สามารถสลายตัวได้เองตามธรรมชาติเมื่อสัมผัสกับแสงแดดและอากาศกลายเป็นสารที่ไม่เป็นพิษ รวมถึงที่อัคราเราให้ความสำคัญเรื่องความปลอดภัยเป็นหัวใจหลัก ทุกขั้นตอนของกระบวนการผลิตเป็นระบบปิด และได้นำถัง ISOTainer ซึ่งเป็นระบบผสมไซยาไนด์อัตโนมัติ ช่วยเพิ่มความปลอดภัยในการใช้และลดความเสี่ยงในการสัมผัสสารเคมีของพนักงาน นอกจากนี้เรายังมีบ่อกักเก็บหางแร่และการจัดการน้ำ (Water Recycling) ที่นำน้ำในกระบวนการผลิตกลับมาใช้ใหม่ทั้งหมด 100% จึงมั่นใจได้ว่าไม่มีสารเคมีรั่วไหลออกสู่ภายนอก

2. การทำให้ทองคำบริสุทธิ์ 

หลังจากได้สารละลายทองคำแล้ว ก็จะมีขั้นตอนที่ต้องทำต่อเพื่อให้ได้ทองคำบริสุทธิ์ยิ่งขึ้น 

1. Chlorination เป็นการใช้ก๊าซคลอรีนเป่าเข้าไปในทองคำหลอมเหลวเพื่อแยกโลหะอื่น ๆ ที่ไม่ต้องการออกไป ซึ่งจะทำให้ได้ทองคำที่มีความบริสุทธิ์ประมาณ 99.5%
2. Electrolysis เป็นการใช้กระแสไฟฟ้าและคอมพิวเตอร์ควบคุมเพื่อกระตุ้นให้ทำปฎิกิริยาในการแยกทองคำออกจากโลหะอื่น ๆ ซึ่งจะได้ทองคำที่มีความบริสุทธิ์สูงถึง 99.99%
3. Aqua Regia วิธีนี้เป็นวิธีที่ช่างทำทองคำทั่วไปเลือกใช้ โดยมีการใช้กรดไนตริกเเละกรดไฮโดรคลอริกกัดสารละลายทองคำ แล้วใช้สารเคมี เช่น วิธีใช้สาร SMB ทำให้ตกตะกอนทองคำออกมาอีกที แล้วนำไปหลอมด้วยความร้อนให้กลายเป็นทองคำ ซึ่งจะให้ค่าความบริสุทธิ์ประมาณ 99.9x%

ตะลุยเข้าเหมือง เปิดขั้นตอนวิธีการสกัดทอง… 

ที่กว่าจะเป็นทองคำไทย เพื่อคนไทยจากอัครา 

ที่เหมืองอัคราเราได้นำความรู้และเทคโนโลยีมาปรับใช้ในทุกขั้นตอน เพื่อให้มั่นใจว่ากระบวนการสกัดทองคำของเรามีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้มากที่สุด

1. การเตรียมสินแร่

• หลังสำรวจ วางแผนขุดเจาะและได้สินแร่แล้ว จากนั้นจะเอาสินแร่มาบดหยาบผ่านเครื่องบดหยาบเพื่อให้ได้ขนาดตามที่ต้องการก่อน 
• เมื่อสินแร่มีขนาดเล็กลงแล้ว จะถูกนำไปบดละเอียดพร้อมกับน้ำให้มีลักษณะคล้ายน้ำโคลน กลายเป็นสินแร่เปียก 

2. การสกัดทองคำ

• เมื่อเข้าสู่กระบวนการสกัดทองคำ สินแร่เปียกจะถูกนำไปผสมกับสารละลายโซเดียมไซยาไนด์เพื่อชะละลายทองคำออกจากสินแร่ ซึ่งในขั้นตอนนี้เราได้ใช้เทคโนโลยี ISOTainer ซึ่งควบคุมการขนย้าย ผสมและวัดปริมาณไซยาไนด์แบบอัตโนมัติด้วยคอมพิวเตอร์อย่างแม่นยำ เพื่อลดปริมาณไซยาไนด์ตกค้างให้น้อยที่สุด จากนั้นจะใช้ถ่านกัมมันต์ที่มีโครงสร้างรูพรุนสูงเป็นพิเศษ เพื่อให้สามารถดูดซับทองและเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ 
• หลังจากนั้นจะนำถ่านกัมมันต์ที่มีทองและเงินไปชะละลาย เพื่อแยกเอาทองและเงินออกจากเม็ดถ่านกัมมันต์ให้อยู่ในรูปแบบของสารละลาย หรือที่เรียกว่าน้ำทอง  

3. ทำให้ทองคำบริสุทธิ์

• เมื่อได้น้ำทองแล้วก็จะถึงขั้นตอนการทำให้ทองคำบริสุทธิ์โดยใช้วิธีตกตะกอน ที่อัคราเราเลือกวิธีการแยกด้วยไฟฟ้า (Electrowinning) โดยใช้เซลล์ไฟฟ้าดึงโลหะทองคำและเงินออกจากน้ำทอง 
• แล้วล้างโลหะออกจากขั้วไฟฟ้า ซึ่งจะได้เป็นผงทองคำและเงิน จากนั้นนำผงโลหะทองคำและเงินไปอบให้แห้ง (Gold Cake) 

4. หลอมให้เป็นแท่งโดเร่

• นำผงทองคำผสมเงินที่แห้งแล้วมาหลอมในเตาเผาที่อุณหภูมิสูง เพื่อให้ได้โลหะทองคำผสมเงิน (Doré Bar) 

ซึ่งในขั้นตอนการสกัดทองคำที่หลอมให้เป็นแท่งโดเร่ จะเป็นกระบวนการโลหกรรมขั้นสุดท้ายจากเหมืองทองอัครา ก่อนจะถูกส่งต่อให้กับบริษัท รีฟายนิ่งโลหะมีค่า จำกัด หรือ ‘พีเอ็มอาร์ (PMR)’ เพื่อทำการแปรรูปและสกัดทองแท่งโดเร่ของอัคราให้ได้ทองคำที่มีค่าความบริสุทธิ์ 99.99% ตามมาตรฐานสากล และส่งไม้ต่อให้บริษัท ออสสิริส จำกัด ซึ่งมีรากฐานจากการเป็นช่างทองไทยมาก่อน นำไปขึ้นรูปให้เป็นทองคำแท่งและทองคำรูปพรรณคุณภาพต่อไป 

เรียกได้ว่าการสกัดทองคำของอัคราเรานั้น เป็นการเชื่อมสายการผลิตทองคำของไทยตั้งแต่ต้นน้ำ-กลางน้ำ-ปลายน้ำ ผลักดันให้สินค้าที่ผลิตด้วยทองคำและเงินของไทยผ่านเกณฑ์ FTA เพื่อรับสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ จากประเทศคู่ค้าและสร้างแต้มต่อให้กับผู้ประกอบการไทยในตลาดต่างประเทศ ลดการนำเข้าและลดการขาดดุลการค้า รวมถึงการก้าวสู่การเป็นศูนย์กลางการผลิต และการค้าทองคำครบวงจรที่ได้มาตรฐานสากลแห่งภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วยวิสัยทัศน์ “ทองไทย เพื่อคนไทย สู่สายตาโลก” 

จากก้อนหินสู่สินแร่ จากสินแร่สู่ทองคำบริสุทธิ์ คือเรื่องราวของการสกัดทองคำที่ต้องผสานความรู้ ความเชี่ยวชาญเฉพาะทางร่วมกับเทคโนโลยีและความรับผิดชอบต่อสังคม ที่เหมืองทองอัคราเรามุ่งมั่นที่จะพัฒนาและนำนวัตกรรมใหม่ ๆ มาใช้ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรให้คุ้มค่าที่สุด ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สร้างความยั่งยืนให้กับทั้งธุรกิจ ชุมชน และโลกใบนี้ พร้อมกับเป็นส่วนหนึ่งของฟันเฟืองสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ ด้วยนวัตกรรมเหมืองทองยุคใหม่มาตรฐานโลกที่มุ่งมั่นสู่การทำเหมืองทองอย่างยั่งยืน เพื่อสร้างความภาคภูมิใจให้กับคนไทยทุกคน